دستاوردها و چالش‌های محیط زیستی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

به مناسبت فرارسیدن چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلیاب اسلامی، سید محمد مجابی در گفت و گو با ایسنا  با اشاره به اینکه مسئله محیط زیست در جهان از نیمه دوم قرن بیستم اهمیت پیدا کرده است، اظهار کرد: بعد از جنگ جهانی دوم اولین اجلاس بین‌المللی جنگل برگزار شد همچنین چندین سال پس از آن برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) شکل گرفت. از این‌رو پیش از انقلاب اسلامی ایران، اولین قدم‌های توجه به حوزه محیط زیست در سطح جهان برداشته شده بود.

وی با بیان اینکه در همین دوران ایجاد ساختاری برای رسیدگی به امور زیست محیطی در کشورهای مختلف جهان درحال شکل‌گیری بود، تصریح کرد: ایران نیز جزو کشورهایی بود که در آن به‌سرعت ساختاری به‌عنوان سازمان شکاربانی و بعدها به عنوان سازمان حفاظت محیط زیست – در اواخر حکومت پهلوی – شکل گرفت.

تاثیر جنگ بر پیشبرد سیاست‌های محیط زیستی

رییس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیاز بود که اصول و سیاست‌ها در حوزه‌های مختلف ازجمله محیط زیست بازنگری شود اما ما بلافاصله پس از انقلاب وارد جنگی تحمیلی شدیم و هنگامی‌که جنگ آغاز می‌شود تمام اولویت‌های کشور کنار می‌رود. پس از پایان جنگ هشت ساله نیز لازم بود که توسعه برای بازسازی آنچه که در جنگ تخریب شده بود، آغاز می‌شد. بسیاری از بخش‌های جهان از جمله اروپا نیز در زمان بازسازی، توسعه را در اولویت خود قرار داده‌اند.

ایران جزو معدود کشورهایی است که در قانون اساسی خود به حفظ محیط زیست تاکید کرده است

مجابی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه ما پس ازپیروزی انقلاب اسلامی قوانین متعددی در حوزه محیط زیست داشتیم، گفت: در قانون اساسی ما در سه اصل ۴۵، ۴۸ و ۵۰ به محیط زیست پرداخته شده است و جزو معدود کشورهایی هستیم که در قانون اساسی خود به حفظ محیط زیست پرداخته‌ایم.

وی در ادامه اظهار کرد: از سوی دیگر قوانین برنامه‌ای مبنای حرکت و توسعه کشور را مشخص می‌کند. در ایران در قانون برنامه اول توسعه اشاره‌ای به موضوعات محیط زیستی نشده بود و در قانون برنامه دوم توسعه نیز تنها اشاره کوچکی به مسائل محیط زیستی شد اما در قانون برنامه سوم توسعه، فصلی به‌نام محیط زیست داشتیم همچنین در قانون برنامه چهارم توسعه نیز یک بخش تحت عنوان محیط زیست و آمایش سرزمین تدوین شد که در قانون برنامه پنجم نیز به همان موارد مجدد تاکید شد. در نهایت در قانون برنامه ششم توسعه در ماده ۳۸ به‌صورت مبسوط به حوزه محیط زیست پرداخته شد.

تاکید سیاست‌های ابلاغی رهبری بر جرم‌انگاری تخریب محیط زیست

رییس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۴ سیاست‌های کلی محیط زیست را در ۱۵ ماده ابلاغ کردند، تصریح کرد: در این سیاست‌ها به عناصر حیاتی ازجمله هوا، آب، خاک و به‌تبع آن‌ها تنوع زیستی، اقتصاد محیط زیست، امر به معروف و نهی از منکر در حوزه محیط زیست، دیپلماسی محیط زیست و… پرداخته شده است همچنین این سیاست‌ها برجرم‌انگاری تمامی تخریب‌ها و آلودگی محیط زیست تاکید می‌کند.

مجابی با اشاره به اینکه بر اساس سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معم رهبری قوانین مختلفی در حوزه محیط زیست ازجمله قانون هوای پاک، قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها، قانون حفاظت از خاک و… تدوین شده است، گفت: ما بعضا برای اجرای بخشی از این قوانین در کشور با مشکلاتی مواجه بوده‌ایم.

در حوزه کنترل آلودگی هوا در کشور اقدامات خوبی انجام شده است

وی افزود: در حوزه کنترل آلودگی هوا در کشور اقدامات خوبی انجام شده است که ازجمله آن‌ها می‌توان به حذف سرب از بنزین در دولت هفتم و بهبود کیفیت سوخت در دولت یازدهم اشاره کرد علاوه بر این‌ها هم به‌دلیل بارش‌های خوب در کشور طی دو سال اخیر و هم به‌دلیل اجرای طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی، طوفان‌های گرد و خاک در ایران نسبت به گذشته کمتر شده است البته باید به این نکته توجه کرد که کشور در شرایط تحریم‌های ناعادلانه نتوانسته برخی اقدامات را برای کنترل آلاینده‌های هوا اجرایی کند. برای مثال امسال از سوخت‌های سنگین در برخی نیروگاه‌ها استفاده شد که بر آلودگی هوای شهرها اثرگذار بود.

ایران در شرایط تنش آبی است

رییس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه «آب» یکی از مسائل مهمی است که باید در کشور ما به آن توجه بیشتری شود، اظهار کرد: درحال‌ حاضر ما در شرایط تنش آبی هستیم. میانگین سالانه بارش‌ها در ایران ۲۵۰ میلیمتر است که به‌دلیل تغییرات اقلیم این میزان به ۲۰۰ میلیمتر رسیده که بسیار کمتر از میانگین بارش سایر کشورها است. از سویی دیگر سرانه مصرف ما در زمینه آب ۲۵۰ لیتر نفر در روز است، درحالی‌که میانگین مصرف جهانی ۱۵۰ لیتر نفر در روز گزارش شده است.

وی در ادامه گفت: تقریبا نیمی از چاه‌های برداشت آب در کشور غیرمجاز هستند و برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی سبب فرونشست زمین شده است همچنین نیاز داریم که برای حفاظت از منابع آبی کشور در زمینه اصلاح الگوی کشت و استفاده از پساب‌های شهری، روستایی و کشاورزی هرچه‌زودتر اقداماتی جدی صورت گیرد.

ضرورت اجرای قانون حفاظت از خاک

مجابی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه «حفاظت از خاک» نیز ازجمله مسائل مهمی است که نباید از آن غفلت کرد، تصریح کرد: از ۱۶۵ میلیون هکتار وسعت کشور، ۸۹ میلیون هکتار فاقد خاک و ۷۶ میلیون هکتار دارای خاک است که کمتر از یک سوم این خاک قابل زراعت است. متاسفانه میزان فرسایش خاک در کشور ما نیز سه برابر میانگین جهانی است و با تمامی این‌ها اجرای قانون حفاظت از خاک و اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند برای حفاظت از این سرمایه زیستی به ما کمک کند.

رییس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه اظهار کرد: دیگر موضوع مهم زیست محیطی در کشور ما، مدیریت پسماندها است که اقدام قابل بیانی برای مدیریت بخشی از این پسماندها ازجمله پسماندهای الکترونیک نداشته‌ایم. در این زمینه اجرایی شدن قانون مدیریت پسماندها و تهیه طرح‌های جامع برای مدیریت پسماندهای شهری ازجمله مهمترین اولویت‌ها است.

وی در پایان با اشاره به نقش تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی برای حفظ محیط زیست گفت: ایران به‌دلیل آنکه در کنوانسیون‌های متعددی در زمینه محیط زیست حضور دارد جایگاه مناسبی از این منظر در سطح جهان داراست اما در مواردی به‌ دلیل تحریم‌ها با پرداخت حق عضویت خود مشکل پیدا کرده است که این مسئله اثری منفی روی این جایگاه دارد. به‌هرحال از نظر من باید بتوانیم تعامل عمومی و دیپلماسی محیط زیست را برای حفظ محیط زیست در کشور تقویت کنیم. با نگاه بلند مقام معظم رهبری به حوزه محیط زیست و ابلاغ سیاست‌ها و پیگیری جدی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام برای اجرای سیاست‌ها، امیدواریم در مسیر بهتر شدن وضعیت محیط زیست کشور قرار بگیریم.

انتهای پیام

منبع:ایسنا